Matczyna Lipa walczy o tytuł Drzewa Roku 2019

Matczyna Lipa stoi na terenie strzelnicy przy ul. Tur­niejowej w Jelczu-Laskowicach. Rośnie blisko 400 lat, mierzy 23 metry i nie jest szczupła – jej obwód sięga 490 cm. Rośnie na Matczynej Górze – najwyższym wzniesieniu znajdującym się w granicach mia­sta, z którego rozpościera się wspaniały widok na całą okoli­cę. Słowiańsko brzmiąca nazwa Matczyna Góra została wy­szperana przez lokalnych historyków na mapach Dolnego Śląska z okresu drugiej połowy XIX wieku, kiedy to na pole­cenie władz pruskich nanoszono na mapy nazwy miejscowe obiektów geograficznych, przyrodniczych i historycznych.

Matczyna Lipa liczy około 400 lat, objęta jest ochroną, a w odległości niespełna trzech kilometrów w kierunku pół­nocno-wschodnim dostojnie rośnie jej brat, słynny Dąb Sło­wianin, który w 2014 roku zdobył tytuł Drzewa Roku.

Oba drzewa do konkursu Klubu Gaja zgłosił Ja­cek Mikołajczyk – jego pasją jest przy­roda i działalność społeczna.

Dolny Śląsk słynie z dużej liczby lip. Każda wieś i miastecz­ko sadziło te piękne drzewa wzdłuż swoich ulic, dróg oraz przed domami. Lipy, oprócz właściwości miododajnych, da­wały również cień, tak bardzo potrzebny po ciężkiej pracy. Odpoczynek pod lipą dawał dużo wytchnienia, a piękny za­pach i szum pracujących owadów wyciszał i wprowadzał lu­dzi w dobry nastrój. Podczas kwitnienia w koronie lipy roi się od pszczół zbierających kwiatowy nektar. Niektórzy do dziś wierzą, że drzemka w cieniu tego drzewa zapewnia pro­rocze sny, a gałązki zatknięte za święty obraz zapewniają spokój całemu dobytkowi. Z drzewa lipowego robiono koły­ski, o czym pisała Maria Konopnicka: „Kołysz mi się kołysz, kołysko lipowa! Niechaj cię, Jasieńku Pan Jezus zachowa!”. W wierzeniach ludowych ten gatunek drzewa uznawany był za symbol kobiecości. Znanym do dzisiaj zwyczajem naszych przodków było sadzenie lipy, gdy rodziła się córka i dębu, gdy rodził się syn. Do tej pory łatwe w obróbce drewno lipowe jest wdzięcznym materiałem, z którego wykonuje się rzeźby, in­strumenty muzyczne, a dawniej z łyka lipowego robiono buty. Lipa jest również ceniona za swoje właściwości lecznicze.

W okresie wiosenno-letnim i letnio-jesiennym teren, na któ­rym rośnie Matczyna Lipa, tętni życiem, a lokalna społecz­ność chętnie się tu zbiera i świętuje. Na Matczynej Górze cy­klicznie odbywają się zawody strzeleckie i sportowe, a także uroczystości patriotyczne i koncerty.

KONKURS DRZEWO ROKU 2019

Dziewiąta już edycja konkursu Drzewo Roku Klubu Gaja zgro­madziła blisko 50 zgłoszeń drzew z całej Polski. Jury wybrało 16 finalistów, wśród których jest również Matczyna Lipa. Każ­de z drzew-finalistów jest symbolem lokalnej społeczności oraz ma swoje znaczenie historyczne, przyrodnicze lub kul­turowe. Zgłoszone okazy były świadkami ważnych wydarzeń, bowiem zdecydowana większość osiągnęła 200 lat.

Jak tłumaczą organizatorzy, w konkursie nie chodzi jednak o poszukiwanie drzew najstarszych, najwyższych, najgrub­szych, najpiękniejszych, ani najrzadszych. Poszukiwane są okazy najbardziej kochane oraz te, które pobudzają wy­obraźnię i jednoczą ludzi. A samo uczestnictwo w konkur­sie jest szansą na wypromowanie walorów przyrodniczych, turystycznych i kulturowych swojego miejsca zamieszkania czy regionu.

Konkurs promuje postawy szacunku dla przyrody oraz wy­szukuje przykłady trwałych związków pomiędzy kulturą i hi­storią lokalnej społeczności, a drzewem, które jest przez nią szczególnie doceniane. Ambasadorami konkursu są: m.in. podróżniczka i pisarka Elżbieta Dzikowska oraz cenio­ny językoznawca i popularyzator wiedzy o języku polskim – prof. Jan Miodek.

W tegorocznym finale dominują dęby – ich zgłoszono najwię­cej. Jednak szansę na tytuł mają także: morwa, grusza czy bez czarny. Które z nich wygra? Dowiemy się już w czerw­cu, ale na razie wszystko w rękach internautów, którzy od 1 do 30 czerwca mogą oddawać swoje głosy na stronie: www.drzeworoku.pl. Laureatem zostanie drzewo z najwięk­szą liczba głosów. Głosować może każdy. 

Co ważne, zwycięzca polskiej edycji Konkursu Drzewo Roku 2019 bierze udział w Europejskim Konkursie Drzewo Roku 2020.

Drzewa dają tlen, przeciwdziałają zmianom klimatu, są waż­ne dla ochrony różnorodności biologicznej oraz życia miliar­dów ludzi i zwierząt na Ziemi. Drzewa są częścią naszego dziedzictwa narodowego, dlatego powinniśmy je chronić dla przyszłych pokoleń.

 Jacek Mikołajczyk